เป็นปัญหาที่พบบ่อยในคุณแม่หลังคลอด ซึ่งเกิดขึ้นจากการที่น้ำนมบริเวณที่เกิดการอุดตัน ข้นขึ้นมาก จนอุดตันคั่งค้างอยู่ในท่อน้ำนม ซึ่งน้ำนมส่วนที่เหนือจากจุดที่อุดตันขึ้นไป อาจคั่งค้างจนเกิดเป็นก้อนไตแข็งๆ ซึ่งส่งผลให้น้ำนมไม่ไหล หรือ ไหลช้า จนอาจก่อให้เกิดก้อนไตแข็งๆที่บริเวณใดบริเวณหนึ่งของเต้าทำให้คุณแม่มีอาการดังนี้ ปวด คัด ตึงเต้านม
อาการของท่อน้ำนมอุดตัน
คุณแม่อาจรู้สึกคัดเต้า เมื่อคลำดูจะพบว่าว่ามีก้อนแข็งเป็นไตบริเวณเต้านม เมื่อกดลงไปจะรู้สึกเจ็บและอาจมีอาการบวมแดง บางครั้งยังอาจก่อให้เกิดจุดขาวที่หัวนม (white dot) ทั้งยังทำให้คุณแม่ปวดระบมเต้านมอีกด้วย นอกจากนี้คุณแม่หลายๆท่านจะพบว่า น้ำนมไหลน้อยลง ทั้งนี้เนื่องจากมีก้อนไขมันอุดตันไปขวางทางเดินของน้ำนม
จุดขาวที่หัวนม (White Dot)
เกิดจากเศษของไขมัน หรือ เนื้อเยื่อบุผิว ที่หลุดลอกออกไม่หมด จึงกลายเป็นตุ่มอุดตันบริเวณรูเปิดของหัวนม โดยมากจะมีลักษณะเป็นตุ่มเล็กๆ คล้ายตุ่มหนอง หรือตุ่มพอง จุดขาวที่บริเวณหัวนมที่เกิดขึ้น ทำให้น้ำนมที่อยู่ในท่อบริเวณนั้น ไม่สามารถระบายออกมาได้ หากเกิด ไวท์ดอท หรือ จุดขาวบริเวณหัวนม คุณแม่สามารถแก้ไขเบื้องต้น ได้ดังนี้
ให้ลูกน้อยช่วยดูด และควรให้ดูดในขณะที่กำลังหิวจัด เพราะลูกน้อยจะดูดแรง ทำให้ไขมันที่อุดตันอยู่หลุดออกได้ง่ายขึ้น
ถ้ายังไม่หลุด ให้ใช้ผ้าชุบน้ำอุ่นเช็ดเบาๆบริเวณรอบหัวนมจนกว่าจุดขาวจะหลุดออก
การแก้ไขปัญหาน้ำนมไม่ไหลหรือไหลน้อย
1. อัลตราซาวนด์เปิดท่อน้ำนม
สำหรับคุณแม่ที่มีอาการ ท่อน้ำนมอุดตัน คัดตึงเต้า มีก้อนแข็งเป็นไตซึ่งเกิดจากการอุดตัน ทำให้น้ำนมไม่ไหลหรือไหลน้อยกว่าปกติ สามารถใช้ อัลตราซาวนด์เปิดท่อน้ำนม ซึ่งเป็นการส่งคลื่นเหนือเสียงลงไปในระดับเซลล์ ซึ่งทำให้เกิดการสั่นสะเทือน ส่งผลให้เกิดความร้อนหลอดเลือดขยายตัว และทำให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น ในกรณีที่คุณแม่มีก้อนแข็งบริเวณเต้านม การทำอัลตราซาวนด์จะช่วยให้ก้อนแข็งที่อุดตันสลายได้ง่ายขึ้น
2. การประคบอุ่นบริเวณเต้านม
มีผลทำให้หลอดเลือดบริเวณเต้านมขยายตัว สามารถลดอาการปวดคัดตึงเต้านม เพิ่มปริมาณน้ำนมให้มากขึ้น และเพิ่มการไหลของน้ำนมแม่
3. การนวดเปิดท่อน้ำนม
คือการนวดบริเวณเต้านม นวดกระตุ้นน้ำนม สำหรับคุณแม่ที่ น้ำนมน้อย น้ำนมไหลน้อยลง น้ำนมไม่ไหล เป็นการนวดเพื่อเปิดท่อน้ำนมให้น้ำนมไหลได้สะดวกขึ้น น้ำนมไหลออกเกลี้ยงเต้า ทั้งนี้การนวดเปิดท่อน้ำนมจะช่วย
กระตุ้นการผลิตน้ำนม และลดโอกาสในการเกิดการอุดตัน
การปฏิบัติตนหลังการนวดเปิดท่อน้ำนม
- ดื่มน้ำอุ่นในปริมาณที่เพียงพอ
- ปั๊มนม หรือ ให้ลูกน้อยเข้าเต้าทุกๆ 2-3 ชั่วโมง
- รับประทานอาหารที่ช่วยในการกระตุ้นน้ำนม เช่น หัวปลี ขิง กระชาย พริกไทย หรืออาหารที่ มีฤทธิ์ร้อน
- ประคบร้อน ประมาณ 20 นาที ถ้าเกิดอาการปวด คัด ตึงเต้านมมาก
- สังเกตอาการตนเองหากพบว่ามีอาการ ปวด บวม แดง ร้อน บริเวณเต้านมควรปรึกษาแพทย์/ผู้เชี่ยวชาญ
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ สายตรง 1715 ต่อ ศูนย์กายภาพ 424, 425